Mekanik Tesisat Projelerine Başlamak İçin Gerekli Ön Hazırlıklar..

 

  

AutoCAD üzerinde mekanik tesisat uygulamalarına dönük olarak hazırladığım makalelerimde bu yazımı mekanik tesisat projeleri hazırlamak için gerekli ön çalışmalara ayırmak istiyorum. Genellikle iş yoğunluğu, karar verici mercilere ulaşamama, vb. nedenlerden ötürü mekanik tesisat projeleri genel kabuller ile tasarlanmaya başlanır ve daha ilk adımdan itibaren uygulamaya dönük aksaklıklar ve istenilen işin rotasından sapmalar meydana gelir. Geçen yazımda bahsettiğim kuzey ırak projesi ile ilgili tarafıma mimari çizimlerden başka hiç bir bilgi gelmedi. Bu bilgileri bir araya getirmek bizim için bir handikap ve proje tasarımına gelen ek bir süreçtir.

Arkadaşlar, yaptığımız projelerin uygulamada sorunlar çıkartmaması ve daha sonra bizlere revizyon için geri dönmemesi için proje tasarım sürecinin en başında bazı sorulara cevap bulmalıyız. Bu soruları ve verilebilecek cevap seçeneklerini sizler için analiz ettim ve aşağıdaki listeyi hazırladım. Unutmayınız bu liste ne kadar çok bilgi ile dolu olursa sizde proje tasarım sürecinde o kadar hızlı ve kendinizden emin adımlar ile ilerleyeceksiniz.

Binanın yön durumu :Binanın sahaya konumlanması, varsa ek binaların konumu ve durumu, saha içerisindeki servis yolları, su deposu, yakıt deposu, kazan dairesi, hidrofor dairesi gibi yapılan konumları ve yerleşimleri.

Mahal listeleri , döşeme kaplamaları, asma tavan durumları, duvar kaplamaları : Yapı içerisinde bulunan mahallerin mahal noları, mahal adları, kotları, mahal yükseklikleri, kullanım amaçları ve şartları, mahali oluşturan yapı bileşenlerinin genel özellikleri.

İnsan sayıları, çalışma süreleri, vardiya düzenleri :Mahalleri kullanan insanlar ile ilgili aktivite şartları (istirahat, çalışma, zorlu mücadele, vb.) bu aktivitelerin ne kadar süre içinde yapıldığı, mahallerin kullanım zamanları.

Kısa süreli pik kullanım yerleri (Yemekhane, sinema, toplantı odaları) konumları ve özellikleri :Yapıyı oluşturan mahaller arasında topluca faaliyette bulunulan kısımların belirlenmesi, maksimum sayı ve yüklerin tespiti, kullanım şartları ve zamanları

Klimatize edilecek mahallerin tespiti ve özellikleri :Özellikle klimatize edilecek, konfor, endüstri, hassas oda, temiz oda, vb. mahallerin tespiti istenilen klimatize şartları. İç ortam değerleri, kuru ve yaş termometre sıcaklıkları, bağıl nem yüzdesi ve filtrasyon seçeneklerinin belirlenmesi.

Yapı Elemanları özellikleri

Dış duvarlar

Cephe kaplamaları

Çatı, teras vs.

Ara bölmeler

Pencere ve kapılar

Gölgeleme elemanları :Yukarıda adı geçen ve ek yapılabilecek yapı bileşenlerini oluşturan yapı malzemelerinin detaylı özellikleri. Isı iletim katsayıları, birim hacim ağırlıkları ve su buharı difüzyon direnç faktörleri. Yoğuşma ve buhar geçişi analizi, ısı yalıtım formu hazırlanması ve uygunluk kontrolü

Kazan dairesi yeri ve konumui özellikleri : Kazan dairesindeki muhtemel cihazlar için gerekli yerleşim yerleri tanzimi, varsa kazan dairesi içindeki patlama duvarları, kaçış kapıları ve merdivenlerinin konumunun incelenmesi, kazan dairesinde bulunan havalandırma ve duman bacalarının yerlerinin tespiti ve olası yük değerleri için yeterliliklerinin sınanması.

Klima dairesi yeri konumu ve özellikleri : Kazan daireseindekine benzer kriterlerin incelenmesi, hava soğutmalı/ su soğutmalı chillerler için gerekli halandırma açıklıklarının kontrol edilmesi, dört yönüden kapalı olmasa bile sistemi rüzgar, yağmur vs. Gibi etkenlerden koruyacak çatı düzeneğinin tespiti.

Tesisat şaftları ve bacalar : Yapı içerisinde kullanım mekanlarına gönderilecek veya bu mekanlardan toplanacak tesisat akışkanlarının en kısa ve rahat bir şekilde sirkülasyonunu sağlayacak bina içib tesisat bacaları, şaftlarının yerlerinin tespiti. Kazan bacası, vb. için mümkün olan en az kayma ve yön değiştirme ile dış ortama atılmasının kontrol edilmesi, yoksa tavsiye edilmesi. Şaftların ebatları için tahmini yüklerden yola çıkarak ebat ve konum tavsiye edilmesi.

Su deposu yeri ve konumu özellikleri :Su deposunun statik olarak yapıya vereceği yüklerin tespiti, su deposu olası hacmi ve boyutlarının belirlenmesi, varsa hidrofor dairesi konumu tespiti ve hidrofor dairesi cihaz yerleşimlerinin tespit edilmesi.

Kullanılacak yakıt tipi

Kullanım sıcak su kaynağı

sistem kabulleri : Yaz ve kış dış sıcaklık bilgileri Kuru termometre ve yaş termometre olarak, Denizden tahmini yükseklik değeri, enlem/boylam, gece gündüz sıcaklık farkları, atmosfer durumu, Isı bölgesi, rüzgar durumu, yapının işletme şartları, yapı konumu, Isıtma, soğutma, havalandırma için hava değişim değerleri, taze hava miktarları, hava ve su hızlarının tespit edilmesi.

Isı iletim katsayıları : K Değeri hesabından çıkacak sonuçlara göre ısı iletim katsayılarının kesinleştirilmesi, yoğuşma ve buhar geçiş hesaplarındaki sınır şartları ve uygunluk kontrolleri yapılması.

Evet arkadaşlar, görüldüğü üzere, “sen mimarileri al hemen işe başla” gibi bir tabir, mekanik tesisat projesi tasarlayan bizler için ne kadar çok muammayı bünyesinde barındırıyor. Biraz mimarlara, biraz mal sahiplerine, birazda işleri bize yönlendiren insanların kulağına küpe olması dileği ile hoşçakalın..

Ürün İnceleme : Mitsubishi Havadan Suya Isı Pompası

Airfel’in distribütörlüğünü üstlendiği Mitsubishi Heavy Industries markasına ait Hydrolution Serisi’nin havadan suya ısı pompa serisi, enerji tasarrufu ile evlerde ısıtma-soğutma ve sıcak kullanım suyu üretimini gerçekleştirmektedir. Sistem, ana enerji kaynağı olarak hava kullanarak enerji verimliliğini (COP) artırmak için ideal bir çözümdür.

3, 3.5, 6 HP nominal ısı kapasite seçeneklerine sahip havadan suya ısı pompaları, hava soğutmalı kondenserli dış ünite, sıcak su tankı ve eşanjörden oluşan iç ünite ile ekonomik ve güvenli bir ürün olarak tasarlanmıştır.Sahip olduğu inverter sürücülü rotary tip kompresör sayesinde uygun değer yıllık işletim maliyetlerine ulaşılır. Bununla beraber inverter özelliğinden kaynaklı ihtiyaca bağlı olarak kontrol edilebilme özelliğine sahiptir. Ayarlanabilir kompresör hızı ve (3.70)?e varan yüksek COP değeri ile ısıtma işlemi gerçekleştirilir. 3 ve 3.5 HP kapasiteler için iç ünite ısı eşanjörü ve sıcak su depolama tankının tek gövdede birleştirilmesi ile oldukça kompakt ölçüler (600x650 mm) elde edilmiştir, 6 HP kapasite iç ünitesi için ise kompakt ölçülere sahip HT30, MT300, MT500 modelli 30, 300, 500 litre hacimlere sahip su tank üniteleri kullanılmaktadır.

Elektrik kablolaması ve borulama, bütünleşmiş iç ünite sayesinde oldukça kolaylaştırılmıştır. Sıcak su ihtiyacı olduğunda dış hava sıcaklığından bağımsız istenilen su sıcaklığına hızlıca ulaşılır. Standart olarak cihazın içinde bulunan geniş kapasiteli yardımcı elektrikli ısıtıcı ile maksimum 65 °C sıcaklıkta su temin edilir, böylece sistem ekstra olarak daha fazla sıcak su (58 °C) temin edebilir. Dış ünite dış hava çalışma sıcaklık aralığı, ısıtma ve kullanım suyu işletiminde -20 + 43 °C, soğutma işletiminde 15 + 43 °C aralığında , iç ünite çıkış suyu sıcaklığı ise ısıtma işletiminde 25-58 °C aralığında (65 °C elektrikli ısıtıcı ile) ve soğutma işletiminde 7-25 °C aralığındadır. Dış ünite ses basınç seviyesi ise 3 farklı kapasite için 48, 50 ve 54 dB (A) değerlerine sahiptir.

Her ülke gereksinimlerine özel olarak sterilizasyon sıcaklıkları ayarlanabilir. Doğrudan giriş su kaynağını kullanarak ve depolama tankından su kullanmayarak lejyonella bakterisi oluşum riski de azaltılarak kalite korunur

Kaynak : TesisatMarket Dergisi.

Soğutma Yükü Hesap Bileşeni Ağırlıkları..

Merhaba arkadaşlar;

Bugünkü yazımızda soğutma yükleri hesabı sırasında bulduğumuz yüklerin uygulama alanına ve bulunan sayısal değerlere göre mukayesesini irdeliyeceğiz. Soğutma yükleri hesabı ısı kaybı gibi ampirik bir formülle bulunamıyor, bunun yerine uzun ve zorlu bir süreç ile bulunabiliyor bunun sebebi soğutma yatırımlarının ısıtma yatırımlarına oranla daha maliyetli ve opsiyon kaldırmayan yapısıdır. Soğutma yükleri hesaplanırken bir çok faktör göz önüne alınıyor. Radyasyon yükleri, havalandırma yükleri, iç yükler (insan, ekipman, aydınlatma, vb.) gibi bir çok ayrı karaktere sahip hesap tipi ve bu hesaplar sonrasında çıkacak sayısal değerlerin sistem tasarımına göre adapte edilmesi soğutma hesaplarının en zorlu süreçlerinden biridir.

Projecilik ve sistem tasarımı herne kadar ilgili standart ve yönetmelikler ile belirlenmiş kurallar ve kaideler içersede, bu standartların farklı yorumlanması proje süreçlerinde değişik sonuçlar alınmasına sebebiyet veriyor, burdan yola çıkarak soğutma hesaplarını bütünleyen kalemlerin yaklaşık sayısal oranlarını aşağıdaki tablodan takip edebilir ve mukayese edebilirsiniz.

Yapı cinsi

Duyulur ısı oranı

Toplam soğutma yükü (Kcal/hm2)

Yoğunluk (m2/insan)

Havalandırma (m3/hm2)

	Düş.	Nor.	Yük.	Düş.	Nor.	Yük.	Düş.	Nor.	Yük.	Düş.	Nor.	Yük.
Otel odaları	0.80	0.84	0.94	35	54	81	9.3	16.3	30.2	9.1	12.8	16.5
Bankalar	0.75	0.83	0.88	95	146	203	3.7	5.5	7.4	20.1	36.6	45.7
Alışveriş merkezleri	0.74	0.82	0.94	65	84	108	3.6	5.2	6.8	13.7	18.3	22
Ofisler	0.84	0.91	0.93	62	98	141	7.5	10.2	12.1	18.3	23.8	34.8
Tiyatrolar	0.65	0.7	0.72	160	168	178	0.56	0.71	1.80	26	34	51

Kaynak : Isısan çalışmaları No.158

Birdahaki yazıda buluşmak üzere, Hoşcakalın..

AutoCAD’de Tesisat Boruları Çaplandırmak..

 

Merhaba arkadaşlar,

Bugün, Kalorifer tesistı tasarımı konumuza bir virgül koymak istedim, nedeni ise yazı dizisinin ilerliyen bölümlerinde de işimize yarıyacağını düşündüğüm, mekanik tesisat projelerinde boru çapı seçimi ile ilgili pratik notlar vermek isteyişimdir. Bildiğiniz üzere mekanik tesisat projelerinde ısıtma klima soğutma tesisatları için proje tasarımları yaptığımızda, ısıl transfer için gerekli olan enerji taşınımımı genellikle soğutucu, ısıtıcı akışkanlar ile yapıyoruz.

Bu akışkanlar içerisinde çoğunlukla kullandığımız akışkanlar; su, hava, soğutucu gazlar vb dir. Bu yazımda özellikle sıhhi tesisat, kalorifer, yangın, havalandırma gibi tesisat disiplinleri için pratik boru çapı seçim tabloları ve abaklarını sizin dikkatinize sunucağım. Bu abaklar ile AutoCAD’de mekanik tesisat projeleri tasarlarken sıkça karşınıza çıkacak –acaba boru çapı ne olmalı- sorusuna bir cevap bulacaksınız. Gerçi bu soruyu sormadanda projelerini tasarlıyabilirsiniz, MTH için Proje Hesapları modülü, mekanik tesisatta proje hesapları olarak adlandırdığımız küçük hesaplara dahil 12 çeşit hesabı sizler için bir hesap makinesi kıvraklığında hesaplıyor zaten.

Öncelikle sıhhi tesisat için, boru çapı tablosu vermek istiyorum. Bildiğiniz üzere kullanma suyu boru çapı soğuk su ve sıcak su olmak üzere iki farklı kriter dikkate alınarak bulunuyor. Kullanma soğuk suyu için genellikle Yükleme birimi (YB) diye adlandırdığımız vitrifiyelerin 5 mSS akma basıncı altında vermiş oldukları maksimum su debisi dikkate alınıyor. Buna göre kullanma soğuk suyu tablosunu vermeden önce çeşitli vitrifiyelerin YB katsayılarına bakmakta fayda var.

 

Vitrifiye	YB
Banyo – Duş	2.5
Eviye – Şofben	1.0
Çamaşır musluğu	1.0
Lavabo bide	0.5
Hela – Pisuar	0.5
Kurna	2.5
Bulaşık mak. Musluğu	1.0

Yükleme Birimleri sistem debisininde boyutsuz bir katsayısı olduğunu düşünürsek, boru çapı ve hidrofor seçimlerinde de yükleme birimleri Lt/Sn. Birim dönüşümü yapılarak tesisatın ve yapının her hangi bir noktasındaki su ihtiyacı tespit edilebilir.

Q = 0.25 x √ YB

Bu formülde

Q (Lt/sn) Su debisi

0.25 Katsayı

YB Vitrifiye yükleme birimi katsayısı

Örnek olarak 125 YB olan hidrofor başlangıcındaki YB katsayısı 10 m3/h su debisine denk gelecektir.

Kullanma soğuk suyu tesisatında hız limitleri göz önüne alınarak hız, çap, basınç kaybı abaklarında yaklaşık olarak kullanılacak boru çapları tablosu aşağıdaki gibidir.

 

YB	Çap
1.5 ‘e kadar	½”
6.0	¾”
15	1”
41	1 ¼”
150	1 ½”
250	2”
800’e kadar	2 ½”

Kullanma sıcak suyunda ise Musluk Birimi (MB) olarak adlandırılan katsayıları kullanıyoruz. Bu katsayılar ise YB ile aynı mantıkta hazırlanmış olup, kullanma sıcak suyunda tercih edilen 65 °C sıcaklığa göre çeşitli faktörler ile YB ‘lerin düzeltilmiş halidir. Buna göre çeşitli kullanma yerleri ve vitrifiyelerdeki MB tablosu şöyle oluşuyor.

 

Vitrifiye	MB
Banyo – Duş	2.0
Eviye – Şofben	1.0
Çamaşır musluğu	1.0
Lavabo bide	0.5
Kurna	2.0

Yine MB katsayılarına göre kullanma sıcak suyu tesisatlarında, sistem üzerindeki minumum ve maksimum hızlar göz önüne alınarak çap tablosu aşağıdaki gibi tercih edilebilir.

 

MB	Çap
1.5 ‘e kadar	½”
4.5	¾”
12	1”
25	1 ¼”
40	1 ½”
50	2”
100	2 ½”
150 ‘ye kadar	3”

Kullanma sıcak suyunda eğer bir boyler cihazı ve sirkülasyon devreside varsa pratik olarak sirkülasyon hattının çapınında aynı yerdeki kullanma sıcak suyu hattının çapını kullanarak tahmin edebiliriz. Bunu için aşağıdaki kullanma sıcak suyu sirkülasyon hattı boru çapı tablosunu kullanabiliriz.

 

Kullanma sıcak su hattı çapı	Sirkülasyon hattı çapı
½”	½”
¾”	½”
1”	½”
1 ¼”	¾”
1 ½”	1”
2”	1 ¼”
2 ½”	1 ½”
3”	2”

Kalorifer tesisatlarında boru çapı ve basınç kaybı değerleri yine kesin hesap ile yapılması gerekmekte olup, pratik olarak 90/70 rejimli bir sistemde tesisat üzerindeki klasik su hızları düşünülerek dikişli borular için aşağıdaki çap tablosu kullanılabilir. Isıl yükleri tarif etmekte kullandığımız MKS birim sistemi Kcal/h ve SI birim sistemi Watt değerlerine göre tespit edilen hat yüklerinden boru çapı tahmini yapabiliriz.

 

Kcal/h	Çap
2,479 ‘a kadar	½”
5,999	¾”
11,999	1”
23,999	1 ¼”
34,999	1 ½”
69,000	2”
114,999	2 ½”
164,999	3”
249,999	4”
600,000	5”
600,000 yukarısı	6”

Bu tablo 90/70 °C çalışma rejimine ait, 20°C dt ile çalışan bir sisteme aittir. Bu tabloyu soğutma suyuna uygulamak isterseniz değerleri 20’ye bölüp, soğutma sisteminizin dt değeri ile çarpmanız yeterli olacaktır. ;)

Sanırım bukadar tablo şimdilik yeterli olacak. Bir dahaki yazımda Pissu hatları, yangın ve hava kanallarının çaplandırılması ile ilgili pratik bilgiler vermeye çalışacağım, yanlız bütün yazılarımda belirttiğim gibi bu yazıda geçen tabloların tümü konu hakkında bir fikir vermesi açısından ve pratiklikleri yüzünden burada zikredilmiştir. Tüm mekanik tesisat hesapları işin boyutu ne olursa olsun “Kesin Hesap” mantığı ile hazırlanmalıdır. Bu konularda zorlanıyorsanız MTH – Mekanik Tesisat Hesapları yazılımı size en büyük yardımı sunacaktır.

Hoşçakalın.

Pompa Tercih Kriterleri..

Merhaba arkadaşlar;

Merkezi sistemlerde tesisatın kalbi sayılabilecek pompa seçim kriterlerini sizlerle paylaşmak istedim, genel geçer bir standart olmamakla beraber pompa seçiminde sizlere yardımcı olacağını düşünüyorum.

 

Pompa tipi	Akışkan sıcaklığı tmin / tmax ‘C	Basma yüksekliği H (m)	İzin verilen işletme basıncı Pmax (bar)	Debi Q (m3/h)
Islak rotorlu in-line	-10‘C / +130’C	<15	PN6/PN10	<60
Kuru rotorlu in-line	-10’C/+140’C	<70	PN10/PN25	<500
Şaseli tek kademeli	-40’C/+140’C	<130	PN10/PN16	<2500
Çok kademeli	-15’C/+140’C	<300	PN10/PN25/PN40	<60

Birdahaki yazıda buluşmak üzere, hoşcakalın..